31. Zobowiązania z tytułu świadczeń pracowniczych

 31.12.201631.12.2015
Programy określonych świadczeń    
Odprawy emerytalne i rentowe    
część długoterminowa 129 988 122 360
część krótkoterminowa 25 017 20 175
  155 005 142 535
Prawo do ulgowej odpłatności za nabycie energii po przejściu na emeryturę    
część długoterminowa 194 002 199 127
część krótkoterminowa 8 738 8 927
  202 740 208 054
Odpis na ZFŚS dla emerytowanych pracowników    
część długoterminowa 60 892 52 914
część krótkoterminowa 1 364 1 659
  62 256 54 573
Deputaty węglowe    
część długoterminowa 110 784 107 908
część krótkoterminowa 4 092 4 019
  114 876 111 927
Programy określonych świadczeń razem    
część długoterminowa 495 666 482 309
część krótkoterminowa 39 211 34 780
  534 877 517 089
Pozostałe długoterminowe świadczenia pracownicze    
Nagrody jubileuszowe    
część długoterminowa 293 987 333 636
część krótkoterminowa 37 572 38 202
  331 559 371 838
Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń i pozostałe    
część długoterminowa 2 503 2 678
część krótkoterminowa 283 807 312 399
  286 310 315 077
Rezerwa na Program Dobrowolnych Odejść    
część długoterminowa - 149
część krótkoterminowa 56 347 12 605
  56 347 12 754
Zobowiązania z tytułu świadczeń pracowniczych razem    
część długoterminowa 792 156 818 772
część krótkoterminowa 416 937 397 986
  1 209 093 1 216 758

Na mocy porozumienia zawartego pomiędzy reprezentantami pracowników a reprezentantami Grupy pracownikom Grupy Kapitałowej przysługują określone świadczenia z innych tytułów niż wynagrodzenie za pracę, tj.:

  • wypłaty nagród jubileuszowych,
  • wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych,
  • prawo do ulgowej odpłatności za energię elektryczną,
  • odpis na ZFŚS,

powyższe świadczenia finansowane są w całości przez Grupę.

Obecna wartość przyszłych zobowiązań z powyższych tytułów wyznaczona została na podstawie wyceny aktuarialnej. Do obliczeń przyjęto podstawowe dane indywidualnie dla poszczególnych pracowników zatrudnionych w Grupie Kapitałowej wg stanu na 31 grudnia 2016 roku (z uwzględnieniem płci zatrudnionego), z następujących obszarów:

  • wiek zatrudnionego,
  • staż pracy w Grupie,
  • staż pracy ogółem,
  • wynagrodzenie, stanowiące podstawę wymiaru wysokości nagrody jubileuszowej i odprawy emerytalno-rentowej.


Dodatkowo w analizie zastosowane zostały następujące założenia:

  • prawdopodobieństwo odejść pracowników obliczono na podstawie historycznych danych dotyczących rotacji zatrudnienia w Spółce oraz danych statystycznych dotyczących odejść pracowniczych w branży,
  • przyjęto wartość minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w gospodarce narodowej od 1 stycznia 2017 r. na poziomie 2 000,00 zł,
  • na podstawie obwieszczeń Prezesa GUS, przyjęto przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej, pomniejszone o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz chorobowe na poziomie 2917,14 zł (przeciętne dla drugiego półrocza 2010 r., które stanowić będzie podstawę naliczenia odpisu na ZFŚS w 2017 r.),
  • na podstawie założeń zdefiniowanych na poziomie korporacyjnym, wzrost podstawy tworzenia odpisu na ZFŚS przyjęto na podstawie wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej: 32,17% w 2018 r., 5,6% w 2019 r., 5,7% w latach 2020-2021, 5,6% w pozostałych latach prognozy. W przypadku zmiany podstawy w 2018 r. przyjęto wzrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2017 r. na poziomie 5,2%. Pozostały wzrost podstawy w 2018 r. wynika z zakładanego na dzień sporządzenia wyceny ryzyka pełnego odmrożenia podstawy naliczania ZFŚS od 2018 r.,
  • umieralność i prawdopodobieństwa dożycia przyjęto zgodnie z Tablicami Trwania Życia 2015 publikowanymi przez GUS, przyjęto że populacja zatrudnionych w Spółce odpowiada średniej dla Polski pod względem umieralności,
  • nie obliczono oddzielnie rezerwy na odprawy rentowe; w zamian nie uwzględniono osób, które przeszły na rentę przy obliczaniu prawdopodobieństw odejść pracowników,
  • przyjęto normalny tryb przechodzenia na emeryturę według szczegółowych zasad zawartych wustawie emerytalnej, z wyjątkiem tych zatrudnionych, którzy wg informacji dostarczonych przez Spółkę spełnią warunki wymagane do skorzystania z prawa do przejścia na wcześniejszą emeryturę,
  • długookresowa roczna stopa wzrostu wynagrodzeń na poziomie 1,5% w 2017 r., 2,5% w następnych latach (na 31 grudnia 2015 r. na poziomie 2,038% w 2016 r., 2,418% w 2017 r. i 2,5% w następnych latach),
  • stopę dyskontową do dyskontowania przyszłych wypłat świadczeń przyjęto w wysokości 3,2% (na 31 grudnia 2015 r. 2,8%),
  • wartość ekwiwalentu energetycznego wypłaconego w 2017 r. przyjęto na poziomie 1391,74 zł (na31 grudnia 2015 r. 1406,53 zł),
  • wzrost wartości ekwiwalentu pieniężnego wypłacanego w ramach ulgowej odpłatności za energię elektryczną określono w roku 2017 na poziomie -1,0%, wroku 2018 wzrost o 1,9%, w roku 2019 wzrost o 2,1%, w roku 2020 wzrost o 3,0%, w latach 2021 do 2026 na poziomie 3,1%, wkolejnych latach na poziomie 2,5% (na 31 grudnia 2015 r. określono w roku 2016 na poziomie -3,2%, w roku 2017 na poziomie -1,5%, wroku 2018 wzrost o 1,7%, w roku 2019 wzrost o 4,1%, w latach 2020 do 2021 na poziomie 4,2%, w roku 2022 wzrost o 4,3%, w roku 2023 wzrost o 4,4%, w roku 2025 wzrost o 4,5%, w latach 2025-2026 wzrost o 4,6% wkolejnych latach na poziomie 2,5%).

Ponadto Grupa rozpoznaje rezerwę na deputaty węglowe.

Do ustalenia wielkości rezerw na świadczenia pracownicze zastosowano metodę prognozowanych uprawnień jednostkowych (Projected Unit Credit Method), tę samą metodę zastosowano przy analizie wrażliwości dla programów określonych świadczeń.

2016 Odprawy emerytalne i rentowe Prawo do ulgowej odpłatności za nabycie energii po przejściu na emeryturę Odpis na ZFŚŚ dla emerytowanych pracownikówDeputaty węglowe po przejściu na emeryturę Razem 
Zmiany w okresie 12 miesięcy do 31.12.2016
Stan na 01.01.2016 142 535 208 054 54 573 111 927 517 089
Koszty ujęte w zyskach lub stratach, w tym: 17 214 22 288 7 220 6 480 53 202
koszty bieżącego zatrudnienia 7 319 3 616 1 351 2 964 15 250
koszty przeszłego zatrudnienia 6 256 13 100 4 403 206 23 965
koszty odsetek 3 639 5 572 1 466 3 310 13 987
Koszty ujęte w innych składnikach całkowitego dochodu, w tym: 6 601 (18 266) 2 171 63 (9 431)
zyski/straty aktuarialne netto na skutek zmian założen finansowych (5 747) (26 741) 2 277 (547) (30 758)
zyski/straty aktuarialne netto na skutek zmian założen demograficznych 2 649 (1 571) (567) 3 738 4 249
zyski/straty aktuarialne netto na skutek korekt założonych ex-post 9 699 10 046 461 (3 128) 17 078
Zmniejszone zobowiązania z tytulu wypłat świadczeń (wartość ujemna) (10 809) (8 473) (1 296) (3 594) (24 172)
Inne zmniejszenia (536) (863) (412) - (1 811)
Razem zmiany 12 470 (5 314) 7 683 2 949 17 788
Stan na 31.12.2016 155 005 202 740 62 256 114 876 534 877

2015Odprawy emerytalne i rentowePrawo do ulgowej odpłatności za nabycie energii po przejściu na emeryturęOdpis na ZFŚŚ dla emerytowanych pracownikówDeputaty węglowe po przejściu na emeryturę Razem
Zmiany w okresie 12 miesięcy do 31.12.2015
Stan na 01.01.2015 109 547  226 822  49 205  - 385 574
Zobowiązania przejęte w ramach połączenia jednostek gospodarczych 28 597  - 300 106 739  135 636
Koszty ujęte w zyskach lub stratach, w tym: 7 133  8 663  1 158  915 17 869
koszty bieżącego zatrudnienia 6 808 5 553 1 521 127 14 009
koszty przeszłego zatrudnienia (2 085) (2 109) (1 502) - (5 696)
koszty odsetek 2 410 5 219 1 139 788 9 556
Koszty ujęte w innych składnikach całkowitego dochodu, w tym: 8 208  (17 531) 5 968  4 389  1 034
zyski/straty aktuarialne netto na skutek zmian założen finansowych (2 872) (38 640) 688 4 509 (36 315)
zyski/straty aktuarialne netto na skutek zmian założen demograficznych 919 6 224 1 643 (85) 8 701
zyski/straty aktuarialne netto na skutek korekt założonych ex-post 10 161 14 885 3 637 (35) 28 648
Zmniejszone zobowiązania z tytulu wypłat świadczeń (wartość ujemna) (4 238) (7 003) (1 207) (116)  (12 564)
Inne zmniejszenia (6 712) (2 897) (851)  - (10 460)
Razem zmiany 32 988  (18 768) 5 368  111 927  131 515
Stan na 31.12.2015 142 535  208 054  54 573  111 927  517 089

Analiza wrażliwości dla programów określonych świadczeń

Poniżej analiza wrażliwości dla obszarów: obrót, dystrybucja, wytwarzanie oraz pozostała działalność:

Programy określonych swiadczeń:Wpływ zmiany założenia aktuarialnego na wysokość zobowiązania z tytułu programów określonych świadczeń
 + 1 pp- 1 pp
Stopa dyskonta (47 381) 59 529
Stopa przewidywanego wzrostu wynagrodzeń 23 476 (19 423)
Średni wzrost wartości ekwiwalentu pieniężnego dla ulgowej odpłatności za energię elektryczną 32 360 (26 054)

Poniżej analiza wrażliwości dla obszaru wydobycia:

Programy określonych swiadczeń:Wpływ zmiany założenia aktuarialnego na wysokość zobowiązania z tytułu programów określonych świadczeń
 + 1 pp- 1 pp
Stopa dyskonta (19 154) 24 402
Stopa przewidywanego wzrostu wynagrodzeń 3 310 (2 687)
Wzrost podstawy dla deputatów węglowych 23 055 (17 043)

Zapadalność zobowiązania z tytułu programów określonych świadczeń

Poniżej zapadalność zobowiązania z tytułu programów określonych świadczeń dla obszarów: obrót, dystrybucja, wytwarzanie oraz pozostała działaność:

Średni ważony okres obowiązywania zobowiązania z tytułu programów określonych świadczeń (w latach)31.12.201631.12.2015
Odprawy emerytalne i rentowe 13,7 16,0
Prawo do ulgowej odpłatności za nabycie energii po przejściu na emeryturę 15,2 16,0
Odpis na ZFŚS dla emerytowanych pracowników 18,3 17,4

Poniżej zapadalność zobowiązania z tytułu programów określonych świadczeń dla obszaru wydobycia:

Średni ważony okres obowiązywania zobowiązania z tytułu programów określonych świadczeń (w latach)31.12.201631.12.2015
Odprawy emerytalne i rentowe 13,0 10,0
Deputaty węglowe 18,0 18,0

Inne długoterminowe świadczenia pracownicze – nagrody jubileuszowe

 31.12.201631.12.2015
Wartość na początek okresu 371 838 275 114
Zobowiązania przejęte w ramach połączenia jednostek gospodarczych - 82 438
Zmiany w okresie 12 miesięcy do końca okresu sprawozdawczego    
Koszty ujęte w zysku/stracie bieżącego okresu, w tym: (2 064) 46 606
- koszty bieżącego zatrudnienia 23 888 20 412
- koszty przeszłego zatrudnienia (34 034) (3 849)
- (zyski)/straty aktuarialne netto powstałe na skutek korekty założeń ex-post 6 047 26 794
- (zyski)/straty aktuarialne netto powstałe na skutek zmian założeń demograficznych 3 440 904
- (zyski)/straty aktuarialne netto powstałe na skutek zmian założeń finansowych (10 968) (4 120)
- koszty odsetek 9 563 6 465
Zmniejszenie zobowiązania z tytułu wypłaconych świadczeń (28 057) (16 540)
Inne zmiany (10 158) (15 780)
Razem zmiany (40 279) 96 724
Wartość na koniec okresu 331 559 371 838

Rezerwa na Program Dobrowolnych Odejść

Enea S.A.

22 grudnia 2016 r. Zarząd Enea S.A. podjął uchwałę o uruchomieniu Programu Zmiany Pokoleniowej, którego integralna częścią jest m.in.Programu Dobrowolnych Odejść (Program).

Do Programu Dobrowolnych Odejść mogą przystąpić Pracownicy:

  • zatrudnieni na podstawie umowy o pracę bez względu, na rodzaj umowy i charakter wykonywanej pracy;
  • nie są w okresie wypowiedzenia oraz nie zawarli porozumienia o rozwiązaniu umowy o pracę poza Programem z datą obowiązywania umowy w przyszłości;
  • nie są zatrudnieni na podstawie jakiejkolwiek umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w innej spółce Grupy Kapitałowej Enea, nie świadczą na rzecz Enea S.A. lub Spółek, w których Enea S.A. jest kapitałowo zaangażowana pracy tymczasowej na podstawie umowy z agencją pracy tymczasowej oraz
  • należą do jednej z poniższych grup:


Pracownicy, którzy:

  • Grupa I – Pracownicy, którzy nabyli uprawnienia emerytalne do 31 grudnia 2016 r. i nie rozwiązali umowy o pracę ztytułu przejścia na emeryturę oraz Pracownicy którzy nabędą uprawnienia emerytalne do 31 grudnia 2017 roku (z powszechnego wieku emerytalnego, wieku uprawniającego do emerytury pomostowej z tytułu pracy w warunkach szczególnych, emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w warunkach szczególnych),
  • Grupa II - Pracownicy, którzy nabędą uprawnienia emerytalne w okresie od 1 stycznia 2018 roku do 31 grudnia 2022 roku (z powszechnego wieku emerytalnego, wieku uprawniającego do emerytury pomostowej z tytułu pracy w warunkach szczególnych, emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w warunkach szczególnych),
  • Grupa III Pracownicy, którzy nabędą uprawnienia emerytalne po 31 grudnia 2022 r.

Program obowiązuje od 28 grudnia 2016 roku do 30 września 2017 roku. Na 31 grudnia 2016 r. w Enea S.A. utworzono rezerwę na PDO w wysokości 1280 tys. zł.

Enea Centrum Sp. z o.o.


Uchwałą Nr 187/2015 z 22 grudnia 2015 r. Zarząd Enea Centrum Sp. z o.o. podjął decyzję o uruchomieniu Programu Dobrowolnych Odejść w spółce z okresem obowiązywania od 28 grudnia 2015 r. do 31 grudnia 2016 r. w transzach kwartalnych, których uruchamianie jest możliwe na podstawie stosownych uchwał Zarządu Enea Centrum Sp. z o.o. Pierwsza transza Programu obowiązywała od 15 lutego 2016 r. do 29 lutego 2016 r. Decyzję dla pierwszej transzy Programu, Pracodawca podejmował w okresie od 1 marca 2016 r. do 31 marca 2016 r.

Uchwałą Nr 125/2016 z 22 grudnia 2016 r. Zarząd Enea Centrum Sp. z o.o. podjął decyzję o uruchomieniu Programu Zmiany Pokoleniowej w spółce w 2017 r., którego integralną część stanowi Program Dobrowolnych Odejść. Program obowiązuje od 28 grudnia 2016 r. do 30 września 2017 r. Pracownicy mogą składać wnioski o dopuszczenie do Programu od 13 lutego 2017 r. do 28 lutego 2017 r., Pracodawca podejmuje decyzję o dopuszczeniu pracownika do Programu w okresie od 1 do 31 marca 2017 r.


Do Programu mogą przystąpić „Uprawnieni Pracownicy”, którzy:

  • nabyli lub nabędą uprawnienia emerytalne do dnia 31 grudnia 2016 r. i nie rozwiązali umowy o pracę z tytułu przejścia na emeryturę,
  • nabędą uprawnienia emerytalne do dnia 31 grudnia 2017 r. (z powszechnego wieku emerytalnego, wieku uprawniającego do emerytury pomostowej z tytułu pracy w warunkach szczególnych, emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w warunkach szczególnych) (Grupa I);
  • nabędą uprawnienia emerytalne w okresie od 1 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2022 r.(z powszechnego wieku emerytalnego, wieku uprawniającego do emerytury pomostowej z tytułu pracy w warunkach szczególnych, emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w warunkach szczególnych) (Grupa II);
  • Pracownicy, którzy nabędą uprawnienia emerytalne po dniu 31 grudnia 2022 r. (Grupa III).

Na 31 grudnia 2016 r. w Enea Centrum Sp. z o.o. utworzono rezerwę na PDO w wysokości 4136 tys. zł.

Program Zmiany Pokoleniowej został uruchomiony także w innych spółkach Grupy (rezerwa w wysokości 50931 tys. zł).