47. Zobowiązania warunkowe oraz postępowania toczące się przed sądem, organem właściwym dla postępowania arbitrażowego lub organem administracji publicznej

47.1. Poręczenia i gwarancje

W tabeli poniżej przedstawiono obowiązujące na 31 grudnia 2016 r. istotne gwarancje bankowe w ramach umów zawartych przez Enea S.A. z Bankiem BZ WBK S.A. oraz Pekao S.A. do wysokości limitów w nich określonych.

Zestawienie udzielonych gwarancji wg stanu na 31 grudnia 2015 r.

Wartość pozostałych gwarancji udzielonych przez Grupę na 31 grudnia 2016 r. wynosi 3 733 tys. zł (na 31 grudnia 2015 r. 5 076 tys. zł).

Poniżej zestawienie gwarancji bankowych spółki Lubelski Węgiel Bogdanka S.A.

47.2. Postępowania toczące się przed sądami powszechnymi

Postępowania z powództwa Grupy

Postępowania wszczynane przed sądami powszechnymi z powództwa Enea S.A. oraz Enea Operator Sp. z o.o. dotyczą dochodzenia należności z tytułu dostarczania energii elektrycznej (tzw. sprawy za energię) oraz dochodzenia należności z innych tytułów – nielegalnego poboru energii elektrycznej, przyłączeń do sieci i innych usług specjalistycznych (tzw. sprawy za nie energię).

Postępowania wszczynane przed sądami powszechnymi z powództwa Enea Wytwarzanie Sp. z o.o. dotyczą przede wszystkim zaległych płatności za faktury oraz kar umownych od kontrahentów spółki.

Na dzień 31 grudnia 2016 r. przed sądami powszechnymi toczyło się łącznie 16 487 spraw z powództwa Grupy na łączną kwotę 161 308 tys.zł (na 31 grudnia 2015 r. toczyły się 11 584 sprawy o łącznej wartości 219 468 tys.zł).

Wynik żadnej ze spraw nie jest istotny dla wyniku finansowego Grupy Kapitałowej.

Postępowania przeciwko Grupie

Postępowania przeciwko Grupie wszczynane są zarówno z powództwa osób fizycznych, jak i prawnych. Dotyczą one m.in. kwestii takich jak: odszkodowania za przerwy w dostawach energii, ustalenie, czy miał miejsce nielegalny pobór energii oraz odszkodowania za korzystanie przez Grupę z nieruchomości, na których znajdują się urządzenia elektroenergetyczne. Za szczególnie istotne Grupa uznaje powództwa dotyczące bezumownego korzystania z nieruchomości nie będących własnością Grupy (nota 47.5).

Na dzień 31 grudnia 2016 r. przed sądami powszechnymi toczyło się łącznie 2 314 spraw przeciwko Grupie na łączną kwotę 368 702 tys.zł (odpowiednio na 31 grudnia 2015 r. toczyły się 2 282 sprawy o łącznej wartości 301 815 tys.zł). Rezerwy związane z tymi sprawami sądowymi prezentowane są w nocie 32.

47.3. Postępowania arbitrażowe

Postępowanie z powództwa Mostostal Warszawa S.A. oraz Acciona Infraestructuras S.A. przeciwko Lubelski Węgiel Bogdanka S.A. jest prowadzone przed Sądem Arbitrażowym przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie pod sygnaturą akt SA 64/15. Postępowanie arbitrażowe zostało wszczęte na podstawie wezwania na arbitraż wniesionego przez Konsorcjum 7 kwietnia 2015 r. Roszczenie konsorcjum wynosi ok. 16,2 mln zł (na powyższe roszczenie składa się kwota rzekomo bezpodstawne uzykanej przez LWB gwarancji bankowej, odsetki oraz koszty, które konsorcjum poniosło w związku ze skorzystaniem przez LWB z tej gwarancji). 30 października 2016 r. konsorcjum złożyło replikę. Obecnie trwają prace nad dupliką LWB. W międzyczasie LWB wytoczyła konsorcjum powództwo przed Sądem Okregowym w Lublinie o ustalenie (negatywne) braku obowiązku po stronie LWB zaspokojenia roszczeń konsorcjum wynikających z umowy dotyczącej rozbudowy Zakładu Przeróbki Mechanicznej Węgla (roszczeń, w stosunku do których Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie uznał się za niewłaściwy). Roszczenie to służy ustaleniu, że konsorcjum nienależycie wykonywało umowę dotyczącą rozbudowy Zakładu Przeróbki Mechanicznej Węgla, a tym samym LWB zasadnie naliczyła wobec konsorcjum kary umowne.

47.4. Postępowania toczące się przed organami administracji publicznej

Odnośnie Enea Wytwarzanie Sp. z o.o. przed organami administracji celnej oraz sądami administracyjnymi prowadzone są postępowania:

1) Wniosek Towarzystwa na rzecz Ziemi o stwierdzenie nieważności pozwolenia zintegrowanego. Minister Środowiska odmówił wszczęcia postępowania. Towarzystwo wniosło skargi do WSA w Warszawie na postanowienia Ministra. WSA odrzucił skargę. Towarzystwo wniosło skargę kasacyjną do NSA 24 kwietnia 2014 r. 2 lutego 2016 r. odbyła się rozprawa przed NSA, z uwagi na nieprawidłowość zawiadomienia Ministra Środowiska o terminie Sąd odroczył rozprawę na 7 kwietnia 2016 r. NSA uchylił wyrok WSA i postanowienia Ministra odmawiające wszczęcia postępowania w sprawie, orzeczenie jest prawomocne. 20 maja 2016 r. pełnomocnik Enea Wytwarzanie sp. z o.o. otrzymał odpis wyroku wraz z uzasadnieniem. 16 czerwca 2016 r. akta postępowania zostały przekazane do Ministra Środowiska. Postanowieniem z 26 lipca 2016 r. Minister Środowiska odmówił wszczęcia postępowania. Postanowienie to zostało utrzymane w mocy postanowieniem Ministra z 21 września 2016 r. Towarzystwo na Rzecz Ziemi wniosło skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na postanowienie Ministra Środowiska z dnia 21 września 2016 r., utrzymujące w mocy postanowienie Ministra Środowiska z 26 lipca 2016 r. w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania o stwierdzenie nieważności decyzji Marszałka Województwa Mazowieckiego z 31 stycznia 2011 r. – pozwolenie zintegrowane dla Bloku 11. Skarga nie została doręczona pełnomocnikowi spółki,

2) Skarga fundacji ClientEarth Poland o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, na prawach strony w postępowaniu administracyjnym, w sprawie wydania zezwolenia na emisję gazów cieplarnianych, prowadzonym na podstawie art. 50 ustawy z 28 kwietnia 2011 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Marszałek Województwa Mazowieckiego odmówił dopuszczenia Fundacji, która złożyła zażalenie do Ministra Środowiska. Minister Środowiska utrzymał w mocy postanowienie organu I Instancji. Fundacja zaskarżyła postanowienie Ministra do WSA w Warszawie, który oddalił skargę. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 20 maja 2015 r. uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. Wojewódzki Sąd wyrokiem z 5 listopada 2015 r. uchylił postanowienia Ministra oraz

3) Marszałka odmawiające dopuszczenia Fundacji do udziału w postępowaniu. Od wyroku WSA w Warszawie z 5 listopada została złożona przez spółkę skarga kasacyjna. 21 stycznia 2016 r. została złożona także skarga Ministra Środowiska. Aktualnie sprawa została przekazana do NSA gdzie nadano jej sygnaturę II OSK 552/16,

Postępowanie prowadzone przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska o sygnaturze WPN-II.6334.1.2015/2016.AA.10 w sprawie działania realizowanego przez Enea Wytwarzanie Sp. z o.o. polegającego na budowie tymczasowego progu stabilizującego na 426 kilometrze brzegu rzeki Wisły, pomiędzy ujęciem wody chłodzącej a kanałem zrzutowym wód pochłodniczych Elektrowni Kozienice, w miejscowości Świerże Górne. 14 grudnia 2016 r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Warszawie wydał decyzję, w której postanawia umorzyć postępowanie prowadzone w trybie art. 37 ust. 1. Od decyzji przysługuje stronom odwołanie,

4) Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla progu stabilizującego. Poprzednik prawny Enea Wytwarzanie Sp. z .o.o. wystąpił z wnioskiem o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla stałego progu stabilizującego wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Stronami i uczestnikami postępowania są : Enea Wytwarzanie Sp. z o.o., Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Towarzystwo Ochrony Przyrody, Towarzystwo na rzecz Ziemi. Postępowanie w toku.

Postępowania przed sądami administracji publicznej odnośnie spółki Lubelski Węgiel Bogdanka S.A. dotyczą m.in. sporów z jednostkami samorządu terytorialnego w zakresie podatku od nieruchomości. Kwestia wywodzi się z tego, iż spółka, sporządzając deklaracje z tytułu podatku od nieruchomości nie uwzględnia (podobnie jak inne spółki górnicze w Polsce) dla potrzeb kalkulacji tego podatku wartości podziemnych wyrobisk górniczych, ani też wartości wyposażenia, które się w nich znajduje. Sprawy dotyczą zarówno zwrotu nadpłat, jak również ustalenia podstawy opodatkowania podatkiem od nieruchomości i dotyczy lat 2004-2007 w zakresie nadpłat, oraz 2008-2012. W celu pokrycia ewentualnych roszczeń z zakresu podatku od nieruchomości spółka utworzyła rezerwę w wysokości 32 456 tys. zł.

Ponadto prowadzone jest postępowanie przed Sądem Okręgowym w Lublinie w zakresie roszczeń ZUS z tytułu składki wypadkowej - mianowicie zasadności przekwalifikowania wypadków przy pracy oraz uchylenia sankcji nałożonej w wyniku kontroli na spółkę przez ZUS O/w Lublinie. W celu pokrycia ewentualnych roszczeń w tym zakresie spółka posiada utworzoną rezerwę w wysokości 20 042 tys. zł. 7 lutego 2017 r. Sąd Okręgowy w Lublinie wydał wyrok w sprawie przeciwko ZUS Oddział w Lublinie o uchylenie lub ewentualnie zmianę wydanej przez ZUS Oddział w Lublinie decyzji dotyczącej ustalenia wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe za okres rozliczeniowy od 1 kwietnia 2013 r. do 31 marca 2014 r. oraz od 1 kwietnia 2014 r. do 31 marca 2015 r., a także nałożenia na spółkę sankcji w postaci karnego podwyższenia o 50% wysokości wspomnianej powyżej stopy. Na mocy powyższego wyroku Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że spółka nie ma obowiązku opłacenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w podwyższonej o 50% wysokości jak również stopa składki na ubezpieczenie wypadkowe została ustalona w wysokości pierwotnie ustalonej przez spółkę. Wyrok ten nie jest prawomocny.

Zobowiązanie warunkowe z tytułu roszczeń prawnych dotyczące wynagrodzenia dla współtwórców wynalazków objętych patentem Nr 206048 i 209043, funkcjonujących w LWB, od których spółka nie tworzy rezerwy może wynikać przede wszystkim z braku możliwości dokonania oceny zasadności wysokości przedmiotowego roszczenia i rozbieżności pomiędzy stanowiskiem spółki a stanowiskiem współtwórców wynalazków objętych w/w patentami. Wartość potencjalnego zobowiązania na dzień publikacji niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego wynosi 48 mln zł. Spółka dokonała oszacowania rezerwy na wynagrodzenie dla współtwórców według najlepszej posiadanej wiedzy oraz zasad stosowanych dotychczas w spółce przy wyliczaniu wynagrodzenia dla twórców wynalazków. W pozycji rezerwy na roszczenia prawne wykazano rezerwę na roszczenia dotyczące wynagrodzenia dla współtwórców wynalazków objętych patentem Nr 206048 i 209043, funkcjonujących w LWB. Kwestia wysokości wynagrodzenia będzie przedmiotem prac biegłych sądowych lub biegłych uznanych przez obydwie strony, i zostanie ona dokonana po sporządzeniu opinii technicznej dotyczącej wynalazków objętych patentem. 24 marca 2016 roku biegły sądowy sporządził opinię, do której następnie obie strony w trakcie 2016 roku składały szereg zastrzeżeń. Kolejnym krokiem będzie przesłuchanie biegłego sądowego w zakresie sporządzonej opinii – termin przesłuchania nie został jeszcze wyznaczony, lecz spodziewany jest w pierwszym kwartale 2017 roku. Na 31 grudnia 2016 r. rezerwa z tego tytułu wynosi 3 554 tys. zł.

47.5. Ryzyko związane ze stanem uregulowania sytuacji prawnej nieruchomości wykorzystywanych przez Grupę

Ryzyko związane ze stanem uregulowania sytuacji prawnej nieruchomości wykorzystywanych przez Grupę wynika z faktu, że Grupa nie dla wszystkich obiektów posiada tytuł prawny do korzystania z gruntów, na których są usytuowane sieci przesyłowe oraz związane z nimi urządzenia. W przyszłości Grupa może być zobowiązana do ponoszenia kosztów z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości.

Brak uregulowanego stanu prawnego nieruchomości powoduje zagrożenie powstania dodatkowych kosztów związanych z żądaniami wypłaty odszkodowań za tzw. bezumowne korzystanie z gruntu, czynszu dzierżawnego lub wyjątkowo, w pojedynczych przypadkach z żądaniami związanymi ze zmianą lokalizacji obiektu (przywrócenie gruntu do stanu pierwotnego).

Rozstrzygnięcia zapadające w tych sprawach są o tyle istotne, że w znaczący sposób wpływają zarówno na kształtowanie postępowania Grupy wobec osób zgłaszających roszczenia przedsądowe w związku z urządzeniami zlokalizowanymi na ich nieruchomościach w przeszłości, jak i na sposób regulowania stanu prawnego tych urządzeń w przypadku nowych inwestycji.

Możliwość utraty majątku w tym przypadku jest znikoma. Brak uregulowanego stanu prawnego nieruchomości pod urządzeniami energetycznymi nie stanowi ryzyka utraty przez Grupę majątku, a jedynie powoduje zagrożenie powstania dodatkowych kosztów związanych z żądaniami wypłaty odszkodowań za tzw. bezumowne korzystanie z gruntu, czynszu dzierżawnego kosztów ustanowienia służebności przesyłu lub wyjątkowo, w pojedynczych przypadkach z żądaniami związanymi ze zmianą lokalizacji obiektu (przywrócenie gruntu do stanu pierwotnego). Grupa tworzy adekwatne rezerwy.

Rezerwa dotyczy również odszkodowań za bezumowne korzystanie przez Grupę z nieruchomości, na których posadowiony jest majątek sieciowy Grupy (linie elektroenergetyczne), w związku z określaniem tzw. korytarzy przesyłowych oraz ustanawianiem służebności przesyłu na rzecz Grupy.

Na dzień 31 grudnia 2016 r. Grupa ujęła rezerwę na roszczenia z tytułu bezumownego korzystania z gruntów w wysokości 203 291 tys. zł.

47.6. Sprawy dotyczące niezbilansowania za 2012 r.

30 i 31 grudnia 2014 r. Enea S.A. wystąpiła z zawezwaniami do próby ugodowej w stosunku do:

Przedmiotem zawezwań były roszczenia o zapłatę za energię elektryczną niepoprawnie rozliczoną na rynku bilansującym w 2012 roku. Zawezwane spółki poprzez niewyrażenie zgody na wystawienie przez Enea S.A. faktur za rok 2012 bezpodstawnie uzyskały z tego tytułu korzyści majątkowe.

W związku z brakiem ugodowego rozstrzygnięcia w powyższej sprawie, Enea S.A. wystąpiła ze stosownymi pozwami przeciwko:

• FITEN S.A. - pozew z 24 listopada 2015 r.,
• TAURON Polska Energia S.A. – pozew z 10 grudnia 2015 r.,
• TAURON Sprzedaż GZE Sp. z o. o. – pozew z 10 grudnia 2015 r.,
• PKP Energetyka S.A. – pozew z 28 grudnia 2015 r.,
• PGE Polska Grupa Energetyczna S.A. – pozew z 29 grudnia 2015 r.

Dwa podmioty tj. PKP Energetyka S.A. i PGE Polska Grupa Energetyczna S.A. wyraziły zgodę na mediację, która jednak nie przyniosła rozwiązania sporu. W sprawie przeciwko FITEN S.A. sąd w I instancji wydał wyrok oddalający powództwo Enea S.A., od którego zostanie złożona apelacja. W pozostałych postępowaniach nie doszło do rozstrzygnięcia sporów.

47.7. Spór dotyczący cen na świadectwa pochodzenia energii

Przed Sądem Okręgowym w Poznaniu toczy się postępowanie z powództwa PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A., przeciwko Spółce o zapłatę 42 351 tys. zł tytułem wynagrodzenia za prawa majątkowe (pozew z 30 maja 2016 r.). Enea S.A. dokonała potrącenia płatności części wierzytelności przysługujących PGE GiEK S.A. wobec Enea S.A. z tytułu zapłaty ceny za sprzedane prawa majątkowe z wierzytelnością odszkodowawczą Enea S.A. wobec PGE GiEK S.A. Szkoda wyrządzona Enea S.A. powstała wskutek niewykonania przez PGE GiEK S.A. obowiązku kontraktowego przystąpienia w dobrej wierze do renegocjacji kontraktów długoterminowych na sprzedaż praw majątkowych zgodnie z obowiązującą strony klauzulą adaptacyjną.

Odpowiedź Enea S.A. na pozew PGE GIEK S.A. została wniesiona 11 sierpnia 2016 r. W odpowiedzi na pozew Enea S.A. wniosła o oddalenie pozwu w całości. Obecnie strony prowadzą rozmowy w ramach postępowania mediacyjnego.

Przed Sądem Okręgowym w Poznaniu toczą się jeszcze cztery inne sprawy o tożsamym charakterze.

47.8. Wypowiedziane umowy na zakup praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia energii z odnawialnych źródeł

28 października 2016 r. Enea S.A. złożyła oświadczenia w zależności od umowy: o wypowiedzeniu albo o odstąpieniu od długoterminowych umów na zakup przez Spółkę praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia energii z odnawialnych źródeł (tzw. zielonych certyfikatów) (Umowy).

Umowy zostały zawarte w latach 2006-2014 z niżej wymienionymi kontrahentami, do których należą instalacje wytwórcze energii elektrycznej z odnawialnych źródeł ("Kontrahenci"):

• Farma Wiatrowa Krzęcin Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie;
• Megawind Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Szczecinie;
• PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. z siedzibą w Bełchatowie;
• PGE Energia Odnawialna S.A. z siedzibą w Warszawie;
• PGE Energia Natury PEW Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie;
• "PSW" Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie;
• in.ventus Sp. z o.o. EW Śniatowo sp.k. z siedzibą w Poznaniu;
• Golice Wind Farm Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie.

Umowy uległy rozwiązaniu co do zasady do końca listopada 2016 r. Dokładna data rozwiązania poszczególnych Umów wynikała z zapisów kontraktowych.

Przyczyną wypowiedzenia/odstąpienia od poszczególnych Umów przez Spółkę było wyczerpanie możliwości przywrócenia równowagi kontraktowej i ekwiwalentności świadczeń stron wywołanych zmianami prawa.

Zmiany prawa, do których doszło po dniu zawarcia wymienionych Umów, tj. w szczególności:

• rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 października 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii (Dz. U. z 2012 r., poz. 1229);
• ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2015 r. poz. 478) i związanych z tą ustawą kolejnych zmian prawa oraz ogłoszonymi projektami zmian prawa tj. w szczególności:
• ustawą z 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 925); oraz
• projektem rozporządzenia Ministra Energii w sprawie zmiany wielkości udziału ilościowego sumy energii elektrycznej wynikającej z umorzonych świadectw pochodzenia potwierdzających wytworzenie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, które ma zostać wydane na podstawie upoważnienia wynikającego z art. 12 ust. 5 ustawy z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw,

spowodowały obiektywny brak możliwości sporządzenia wiarygodnych modeli prognozujących kształtowanie się cen zielonych certyfikatów.

Skutkiem finansowym wynikającym z rozwiązania Umów jest uniknięcie przez Spółkę straty stanowiącej różnicę między cenami umownymi a ceną rynkową zielonych certyfikatów.

Szacowana całkowita niezdyskontowana wartość zobowiązań umownych Enea S.A. na 31 grudnia 2016 r. wynosi około 1 187 mln zł netto. Spółka utworzyła rezerwę na potencjalne roszczenia wynikające z rozwiązanych Umów w odniesieniu do przedstawionych do 31 grudnia 2016 r. zgłoszeń transakcyjnych sprzedaży praw majątkowych przez kontrahentów.