27. Instrumenty finansowe

27.1. Zasady zarządzania ryzykiem finansowym

Działalność Grupy Kapitałowej podlega następującym kategoriom ryzyka związanego z instrumentami finansowymi:

  • ryzyko kredytowe,
  • ryzyko płynności finansowej,
  • ryzyko towarowe,
  • ryzyko walutowe,
  • ryzyko stóp procentowych.

Niniejsza nota zawiera informacje o ekspozycji Grupy na każdy rodzaj ryzyka wskazanego powyżej a także opisuje cele i politykę związane z zarządzaniem ryzykiem oraz kapitałami.

Odpowiedzialność za wyznaczenie ram i zasad zarządzania ryzykiem ponosi Zarząd Jednostki Dominującej.

Zarzadzanie ryzykiem finansowym w Grupie oparte jest na sformalizowanym, zintegrowanym systemie zarządzania ryzykiem opisanym w ramach dedykowanych polityk, procedur i metodyk zarządzania ryzykiem.

Zarządzanie ryzykiem zaprojektowane jest jako proces ciągły. Grupa poddaje ryzyka ciągłej analizie z punktu widzenia oddziaływania środowiska zewnętrznego oraz zmian w swoich strukturach i działalności. Na tej podstawie podejmuje działania zmierzające do ograniczenia ryzyka lub jego transferu poza Grupę Kapitałową.

27.2. Ryzyko kredytowe

Ryzyko kredytowe jest to ryzyko poniesienia przez Grupę strat finansowych na skutek niewypełnienia przez klienta lub kontrahenta będącego stroną instrumentu finansowego swoich kontraktowych zobowiązań.

Ryzyko kredytowe wiąże się głównie ze ściągalnością należności. Główne czynniki mające wpływ na występowanie ryzyka kredytowego w przypadku Grupy to:

  • duża liczba drobnych odbiorców wpływająca na wzrost kosztów kontrolowania spływu należności;
  • konieczność dostarczania energii elektrycznej jednostkom budżetowym będącym w trudnej sytuacji finansowej;
  • wymogi prawne regulujące zasady wstrzymywania dostaw energii elektrycznej na skutek braku płatności.

Zarząd stosuje politykę zarządzania ryzykiem kredytowym, zgodnie z którą na bieżąco monitorowana jest ekspozycja na ryzyko kredytowe oraz podejmowane działania służące jego minimalizacji. Głównym narzędziem zarządzania ryzykiem kredytowym jest analiza wiarygodności kredytowej najistotniejszych kontrahentów Enea, na podstawie której warunki umowy z kontrahentem podlegają stosownej strukturyzacji (warunki płatności, ewentualne zabezpieczenie umowy itp.).

Poniższa tabela przedstawia strukturę pozycji bilansowych obrazujących ekspozycję Grupy na ryzyko kredytowe:

 Wartość księgowa 31.12.2016Wartość księgowa 31.12.2015
Krótkoterminowe i długoterminowe aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności 478 479
Krótkoterminowe i długoterminowe aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy 4 964 222 011
Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności 1 435 353 1 423 461
Instrumenty pochodne 40 267 844
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 2 340 217 1 822 094
Środki zgromadzone w ramach Funduszu Likwidacji Kopalń   111 218   90 872
Ryzyko kredytowe 3 932 497 3 559 761

W Grupie Kapitałowej ryzyko kredytowe w odniesieniu do należności różni się dla poszczególnych segmentów rynku, w których Grupa operuje:

  • sprzedaż energii elektrycznej i usług dystrybucji klientom indywidualnym – w segmencie tym występuje spora ilość należności przeterminowanych. Chociaż nie stanowią one znaczącego zagrożenia dla finansów Grupy, podjęto działania zmierzające do ich umniejszenia. Sukcesywnie prowadzone są działania zmierzające do usprawnienia procesu windykacji polegające między innymi na wypracowaniu nowych i aktualizacji dotychczas funkcjonujących instrukcji i zasad dotyczących windykacji, a także na nawiązywaniu współpracy z wyspecjalizowanymi podmiotami. Windykacja należności rozpoczyna się po 20-25 dniu po terminie płatności. Wprowadzenie jednolitych zasad windykacji, w tym windykacji miękkiej, pozwala uzyskać krótszy czas zwrotu gotówki oraz uniknąć długotrwałej i często nieskutecznej windykacji twardej, to jest egzekucji sądowej i komorniczej. Do postępowania sądowego i egzekucyjnego są przekazywane sprawy o wartości powyżej limitu opłacalności windykacji;
  • sprzedaż energii elektrycznej i usług dystrybucji klientom biznesowym, kluczowym i strategicznym – kwoty należności przeterminowanych w tym segmencie są niższe niż w przypadku indywidualnych odbiorców. Z uwagi na powyższe oraz ze względu na zdecydowanie mniejszą liczbę klientów w tych segmentach zasady windykacji opierają się w głównej mierze na windykacji miękkiej. Czynności z zakresu windykacji miękkiej podejmowane są nie później niż po upływie 6 dni roboczych po terminie płatności i co do zasady nie trwają dłużej niż 30 dni roboczych po terminie płatności,
  • pozostałe należności – w porównaniu z dwoma wcześniejszymi segmentami kwoty należności przeterminowanych są nieistotne.

Kluczową rolę w procesie odzyskiwania należności odgrywają pracownicy Departamentu Windykacji. Są to osoby monitorujące proces odzyskiwania długu, które w drodze kontaktu z klientem starają się odzyskać należność, której termin zapłaty już minął. Enea współpracuje także w zakresie działań windykacyjnych z wyspecjalizowanymi podmiotami zewnętrznymi, wspierającymi Grupę w działaniach z obszaru tzw. windykacji twardej.

Grupa monitoruje na bieżąco wysokość przeterminowanych należności, dokonuje odpisów aktualizujących, w uzasadnionych przypadkach występuje z roszczeniami prawnymi.

27.3. Ryzyko utraty płynności finansowej

Ryzyko utraty płynności finansowej rozumiane jest jako ryzyko wystąpienia braku możliwości spłaty przez Grupę jej zobowiązań finansowych w dacie ich wymagalności.

Celem działań prowadzonych przez Grupę w zakresie zarządzania ryzykiem płynności jest ograniczenie prawdopodobieństwa utraty zdolności do regulowania zobowiązań. Realizacja działań z zakresu przyjętej polityki zarządzania płynnością i ryzykiem płynności zakłada zapewnienie zdolności do skutecznego reagowania na tzw. kryzysy płynności, tj. okresy znacznego zapotrzebowania na środki płynne.

W ramach przyjętej polityki zakłada się zapewnienie dostępności środków pieniężnych na poziomie pozwalającym na regulowanie zobowiązań w toku normalnej działalności. Realizowane działania umożliwiają jednocześnie niezakłóconą kontynuację działalności w sytuacjach kryzysu płynności przez okres niezbędny do uruchomienia awaryjnego planu finansowania, którego celem jest zapewnienie uzupełnienia powstałych niedoborów.

W zakresie zarządzania płynnością Grupa koncentruje się na szczegółowej analizie kształtowania się przepływów pieniężnych, rotacji należności, monitoringu rachunków bankowych. Powstałe nadwyżki finansowe Grupa lokuje w aktywa obrotowe w postaci lokat terminowych. W celu zapewnienia stabilności źródeł finansowania Grupa dywersyfikuje źródła finansowania zewnętrznego. W celu ograniczenia ryzyka koncentracji dywersyfikowane są także inwestycje nadwyżek środków pieniężnych. Efektywność inwestycji podlega stałemu monitorowaniu.

Enea S.A. koncentruje działania pomiędzy spółkami Grupy w zakresie zarządzania płynnością. W celu zapewnienia finansowania działalności bieżącej oraz optymalizacji procesu zarządzania płynnością spółki wchodzące w skład Podatkowej Grupy Kapitałowej Enea wykorzystują mechanizm cash poolingu. Grupa intensyfikuje również realizację programów emisji obligacji wewnątrzgrupowych, dzięki tym działaniom wzrasta efektywność wykorzystania środków pieniężnych w ramach Grupy Kapitałowej.

Stałe zarządzanie ryzykiem w wymienionych obszarach oraz pozycja rynkowa i finansowa Grupy pozwala na stwierdzenie, że ryzyko utraty płynności finansowej utrzymuje się na poziomie minimalnym.

Grupa zarządza ryzykiem płynności również poprzez utrzymywanie otwartych i niewykorzystanych linii kredytowych, których wysokość na 31 grudnia 2016 r. kształtuje się na poziomie 700 000 tys. zł, a na dzień sporządzenia niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego 550 000 tys. zł.

Poniższa tabela przedstawia wymagalność aktywów i zapadalność zobowiązań finansowych Grupy:

31.12.2016 
 Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązaniaZobowiązania z tytułu leasingu finansowegoKredyty bankowe i obligacjePożyczkiZobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowyŚrodki pieniężne i ich ekwiwalenty  Środki zgromadzone w ramach Funduszu Likwidacji KopalńNależności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałePłatności z tytułu instrumentów pochodnychAktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowyInstrumenty finansowe utrzymywane do terminu wymagalnościRazem
Wartość księgowa 985 504 5 138 6 665 155 59 391 2 502 (2 340 217) (111 218) (1 435 353) (40 267) (4 964) (478) 3 785 193
Niezdyskontowane umowne przepływy pieniężne (989 385) (5 204) (7 564 715) (64 574) (2 502) 2 344 019 111 218 1 435 382 40 267 4 964 482 (4 690 048)
do 6 m-cy (948 443) (1 284) (421 816) (6 498) (2 233) 2 343 954 - 1 431 922 40 267 4 852 - 2 440 721
6-12 m-cy (893) (953) (160 097) (5 887) - - - 453 - - 482 (166 895)
1-2 lat (5 508) (1 833) (643 540) (20 986) (269) 65 - 903 - 112 - (671 056)
2-5 lat (14 220) (1 134) (3 745 641) (22 925) - - - 1 615 - - - (3 782 305)
Powyzej 5 lat (20 321) - (2 593 621) (8 278) - - 111 218 489 - - - (2 510 513)

 31.12.2015          
 Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązaniaZobowiązania z tytułu leasingu finansowegoKredyty bankowe i obligacjePożyczkiŚrodki pieniężne i ich ekwiwalenty  Środki zgromadzone w ramach Funduszu Likwidacji Kopalń  Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałePłatności z tytułu instrumentów pochodnychAktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowyInstrumenty finansowe utrzymywane do terminu wymagalnościRazem
Wartość księgowa 1 042 611 2 017 5 931 743 45 016 (1 822 094) (90 872) (1 423 461) (844) (222 011) (479) 3 461 626
Niezdyskontowane umowne przepływy pieniężne (1 042 611) (2 020) (6 857 401) (48 806) 1 822 164 90 872 1 423 983 844 222 011 479 (4 390 485)
do 6 m-cy (1 020 192) (569) (79 152) (6 182) 1 822 099 - 1 325 738 844 215 562 - 2 258 148
6-12 m-cy (5 266) (442) (78 969) (5 632) - - 88 032 - 6 449 479 4 651
1-2 lat (4 209) (666) (265 000) (11 273) 65 - 6 955 - - - (274 128)
2-5 lat (5 628) (343) (3 567 878) (18 840) - - 2 542 - - - (3 590 147)
Powyzej 5 lat (7 316) - (2 866 402) (6 879) - 90 872 716 - - - (2 789 009)

27.4. Ryzyko towarowe

Ryzyko towarowe związane jest z możliwym wystąpieniem zmian w generowanych przez Grupę przychodach/przepływach pieniężnych, w szczególności wskutek istniejącej zmienności cen towarów, a także wahań w zakresie popytu na oferowane przez Enea produkty / usługi. Celem zarządzania ryzykiem towarowym jest utrzymanie ekspozycji na to ryzyko w akceptowalnych ramach, przy jednoczesnej optymalizacji zwrotu z ryzyka.

Specyficznym aspektem ryzyka towarowego Grupy jest fakt, iż działając jako przedsiębiorstwo energetyczne pełniące rolę sprzedawcy z urzędu ma obowiązek przedkładania do zatwierdzania taryf dla energii elektrycznej dla grup taryfowych G. Grupa kupuje energię po cenach rynkowych natomiast swoją taryfę kalkuluje w oparciu o koszty uznane przez Prezesa URE za uzasadnione oraz z uwzględnieniem marży (w obrocie) planowanej na kolejny okres taryfowy. W związku z powyższym Grupa w okresie obowiązywania taryfy ma ograniczone możliwości przenoszenia niekorzystnych dla Grupy zmian kosztów swojej działalności na końcowych odbiorców energii elektrycznej. Wniosek o korektę taryfy Grupa może złożyć do Prezesa URE tylko w przypadku drastycznego wzrostu kosztów z przyczyn od niej niezależnych.

Zarządzanie ryzykiem towarowym w zakresie cenowym polega na ciągłym monitorowaniu wielkości otwartej pozycji handlowej (zarówno w obszarze zabezpieczenia wolumenu sprzedaży detalicznej, jak i w obszarze proprietary trading) oraz pomiarze - przy wykorzystaniu narzędzi opartych o koncepcję wartości narażonej na ryzyko (value at risk) - poziomu ryzyka, wynikającego z możliwych wahań cen energii elektrycznej w odniesieniu do takiej otwartej pozycji. Techniką ograniczania ryzyka jest w tym przypadku domknięcie pozycji generującej zbyt dużą (większą, niż akceptowana) wartość potencjalnej straty. Model zarządczy opiera się w tym przypadku na systemie limitów wartościowych (limitów VaR) określających maksymalną dopuszczalną wartość otwartej pozycji, będącej nośnikiem tak rozumianego ryzyka towarowego (cenowego).

Zarządzanie ryzykiem towarowym w zakresie wolumetrycznym polega na wykorzystaniu metod scenariuszowych oraz optymalizowaniu procesów planowania i kontroli działalności handlowej pozwalających w możliwie najtrafniejszy sposób oszacować przewidywane wolumeny energii elektrycznej oraz towarów powiązanych, będących przedmiotem obrotu.

Ponadto, niezależnie od powyższego, w Enea zastosowanie znajdują zasady zarządcze określone obowiązującą w Grupie regulacją o wymiarze strategicznym (tzw. Tryb handlu hurtowego), wyznaczającą metody działania w zakresie optymalizacji pozycji handlowej Enea, której zasadniczym celem jest minimalizacja ryzyka podjęcia działań niezgodnych z tendencją rynkową z jednoczesnym uwzględnieniu opomiarowanego w tym przypadku aspektu efektywnościowego podejmowanych działań (uzyskiwanie wyników lepszych od średniej rynkowej).

27.5. Ryzyko walutowe

Poniższa tabela prezentuje ekspozycję Grupy na ryzyko zmiany kursów walutowych.

31.12.2016Wartość księgowaw tym wartość w EUR wyrażona w walucie funkcjonalnej (zł)Wpływ ryzyka waluty EUR na wynik finansowy +1% -1%w tym wartość w USD wyrażona w walucie funkcjonalnej (zł)Wpływ ryzyka waluty USD na wynik finansowy +1% -1%Łączny wpływ ryzyka waluty na wynik finansowy +1% -1%
Aktywa finansowe                  
Środki pieniężnie i ich ekwiwalenty 2 340 217 111 292 1 113 (1 113) 2 167 22 (22) 1 135 (1 135)
Środki zgromadzone w ramach Funduszu Likwidacji Kopalń 111 218 - - - - - - - -
Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności 1 435 353 2 848 28 (28) 2 741 27 (27) 55 (55)
Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży 42 482 - - - - - - - -
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy 4 964 - - - - - - - -
Aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności 478 - - - - - - - -
                   
Zobowiązania finansowe                  
Kredyty, pożyczki i dłużne papiery wartościowe (6 724 546) - - - - - - - -
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązania (985 504) (5 076) (51) 51 (1) - - (51) 51
Zobowiązania z tytułu leasingu finansowego (5 138) - - - - - - - -
Zobowiązania finansowe wycenianie w wartości godziwej przez wynik finansowy (2 502)                
Wpływ na wynik przed opodatkowaniem     1 090 (1 090) - 49 (49) 1 139 (1 139)
Podatek 19% - - - - - - - (216) 216
Wpływ na wynik po opodatkowaniu               923 (923)

31.12.2015Wartość księgowaw tym wartość w EUR wyrażona w walucie funkcjonalnej (zł)Wpływ ryzyka waluty EUR na wynik finansowy +1% -1%w tym wartość w USD wyrażona w walucie funkcjonalnej (zł)Wpływ ryzyka waluty USD na wynik finansowy +1% -1%Łączny wpływ ryzyka waluty na wynik finansowy +1% -1%
Aktywa finansowe                  
Środki pieniężnie i ich ekwiwalenty 1 822 094 86 705 867 (867) - - - 867 (867)
Środki zgromadzone w ramach Funduszu Likwidacji Kopalń 90 872                
Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności 1 423 461 12 - - - - - - -
Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży 23 982 - - - - - - - -
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy 222 011 - - - - - - - -
Aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności 479 - - - - - - - -
                   
Zobowiązania finansowe                  
Kredyty, pożyczki i dłużne papiery wartościowe (5 976 759) - - - - - - - -
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązania (1 042 611) (69 187) (692) 692 (1) - - (692) 692
Zobowiązania z tytułu leasingu finansowego (2 017) - - - - - - - -
Wpływ na wynik przed opodatkowaniem     175 (175) - - - 175 (175)
Podatek 19% - - - - - - - (33) 33
Wpływ na wynik po opodatkowaniu               142 (142)

Ryzyko walutowe związane jest z możliwym występowaniem zmian w generowanych przez Grupę przepływach pieniężnych w skutek zmienności kursów walutowych, w których te wielkości są denominowane.

Grupa Enea narażona jest w szczególności na ryzyko walutowe wynikające z konieczności zakupu uprawnień do emisji CO2, a także w związku z realizacją zakupów niektórych paliw (biomasa), niektórych wydatków inwestycyjnych i realizowanych umów na świadczenie usług przez kontrahentów, których ceny/koszty denominowane są w Euro.

Ryzyko walutowe zabezpieczane jest głównie przy wykorzystaniu walutowych kontraktów forward. Celem podejmowanych działań zabezpieczających przed ryzykiem kursowym jest zagwarantowanie określonego poziomu wartości złotowej przyszłych wpływów oraz w szczególności wydatków – ponoszonych w związku z zakupami uprawnień do emisji CO2 czy pracami inwestycyjnymi.

Działania zabezpieczające są realizowane w oparciu o obowiązującą w Grupie Enea Politykę zarządzania ryzykiem walutowym i ryzykiem stopy procentowej.

Spółka Lubelski Węgiel S.A. zawiera określone transakcje denominowane w walutach obcych. W związku z tym pojawia się ryzyko wahań kursów walut. Spółka LWB jest narażona przede wszystkim na ryzyko zmiany kursu EUR/PLN oraz USD/PLN. W trakcie 2016 roku nie zawierano istotnych transakcji walutowych, pojawiała się jednak stosunkowo wysoka wartość sprzedaży denominowanej w walucie obcej USD i EUR. Bardzo stotne transakcje walutowe miały miejsce w przeszłości przed 2015 rokiem - w związku z zakupem specjalistycznych urządzeń i maszyn, jednakże z uwagi na zakończenie zintensyfikowanego procesu inwestycyjnego, w najbliższym okresie takich transakcji się nie przewiduje. Ryzykiem tym zarządza się w ramach zatwierdzonych zasad działania przy wykorzystaniu walutowych kontraktów forward. Spółka LWB stosuje rachunkowość zabezpieczeń przyszłych przepływów pieniężnych. Celem podejmowanych przez LWB działań zabezpieczających przed ryzykiem zmiany kursu EUR/PLN oraz USD/PLN jest zagwarantowanie określonego poziomu wartości złotowej przyszłych wydatków w EUR, jakie ponoszone będą w związku z pracami inwestycyjnymi, oraz zagwarantowanie określonego poziomu przyszłych wpływów w USD/EUR jakie będą otrzymywane w związku z realizowaną sprzedażą.

27.6. Ryzyko stóp procentowych

Ryzyko zmiany stóp procentowych, na które eksponowana jest Grupa, związane jest z zawartymi umowami kredytowymi oraz umowami programów emisji obligacji. W stosunku do powyższych Grupa operuje w oparciu o oprocentowanie zmienne, kalkulowane w korelacji ze stawkami rynkowymi (międzybankowymi).

Z uwagi na obowiązujący w Grupie model aranżowania finansowania, ryzyko stopy procentowej identyfikowane jest i zarządzane (kwantyfikowane, mitygowane) na poziomie Jednostki Dominującej.

Działania zabezpieczające w obszarze stopy procentowej realizowane są w oparciu o Politykę zarządzania ryzykiem walutowym i ryzykiem stopy procentowej w Grupie Enea.

Na dzień bilansowy 31 grudnia 2016 r. Grupa posiada zobowiązania z tytułu kredytów bankowych, pożyczek i dłużnych papierów wartościowych w wysokości 6 724 546 tys. zł. Wartość zadłużenia, o którym mowa powyżej została zabezpieczona w 65 % transakcjami zabezpieczających ryzyko stopy procentowej (instrumenty IRS).

Poniższa tabela przedstawia profil podatności Grupy na ryzyko zmiany stóp procentowych poprzez prezentację aktywów i zobowiązań finansowych w podziale według zmiennych i stałych stóp procentowych:

 31.12.201631.12.2015
Instrumenty o stałej stopie procentowej    
Aktywa finansowe 3 194 418 2 821 093
Zobowiązania finansowe (1 100 276) (1 141 642)
Wpływ zabezpieczenia IRS (4 435 000) (2 995 000)
Razem (2 340 858) (1 315 549)
     
Instrumenty o zmiennej stopie procentowej    
Aktywa finansowe 697 812 737 824
Zobowiązania finansowe (6 617 414) (5 879 745)
Wpływ zabezpieczenia IRS 4 435 000 2 995 000
Razem (1 484 602) (2 146 921)

W ramach aktywów finansowych o stałej stopie procentowej Grupa prezentuje środki pieniężne deponowane na lokatach.

W poniższej tabeli przedstawiona została efektywna stopa procentowa dotycząca aktywów i zobowiązań, od których naliczane jest oprocentowanie według zmiennej stopy procentowej:

 31.12.201631.12.2015
 Średnia ważona stopa procentowa (%)Wartość księgowaŚrednia ważona stopa procentowa (%)Wartość księgowa
Aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności 1,31 478 1,70 479
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy - - 1,32 222 011
Środki zgromadzone w ramach Funduszu Likwidacji Kopalń 1,50 111 218 1,75 90 872
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 1,51 586 116 1,95 424 462
Zobowiązania z tytułu leasingu finansowego 4,55 (2 458) 5,67 (2 017)
Kredyty bankowe 2,13 (460 372) 2,31 (1 434 558)
Pożyczki 3,20 (59 078) 3,55 (45 016)
Obligacje 2,61 (1 660 506) 2,65 (1 403 154)
Razem   (1 484 602)   (2 146 921)

Efektywne stopy procentowe w tabeli powyżej są ustalane jako średnia ważona stóp procentowych.

Poniższa tabela przedstawia wpływ zmiany stopy procentowej na wynik finansowy Grupy w odniesieniu do instrumentów oprocentowych zmienną stopą procentową. Wpływ zmiany stopy procentowej na pozycję „Kredyty, pożyczki i dłużne papiery wartościowe” został zaprezentowany z uwzględnieniem wpływu IRS.

 Wartość księgowa 31.12.2016Wpływ ryzyka stopy procentowej na wynik finansowy (okres 12 miesięcy)Wartość księgowa 31.12.2015Wpływ ryzyka stopy procentowej na wynik finansowy (okres 12 miesięcy)
  + 1 p.p.- 1 p.p. + 1 p.p.- 1 p.p.
Aktywa finansowe            
Środki pieniężne 586 116 5 861 (5 861) 424 462 4 245 (4 245)
Środki zgromadzone w ramach Funduszu Likwidacji Kopalń 111 218 1 112 (1 112) 90 872 909 (909)
Aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności 478 5 (5) 479 5 (5)
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy - - - 222 011 2 220 (2 220)
             
Wpływ na wynik przed opodatkowaniem   6 978 (6 978)   7 378 (7 378)
Podatek 19%   (1 326) 1 326   (1 402) 1 402
Wpływ na wynik po opodatkowaniu   5 652 (5 652)   5 976 (5 976)
             
Zobowiązania finansowe            
Kredyty, pożyczki i dłużne papiery wartościowe (2 179 956) (21 800) 21 800 (2 882 728) (28 827) 28 827
Zobowiązania z tytułu leasingu finansowego (2 458) (25) 25 (2 017) (20) 20
Zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy            
Wpływ na wynik przed opodatkowaniem   (21 825) 21 825   (28 847) 28 847
Podatek 19%   4 147 (4 147)   5 481 (5 481)
Wpływ na wynik po opodatkowaniu   (17 678) 17 678   (23 366) 23 366
             
Razem   (12 026) 12 026   (17 390) 17 390

27.7. Zarządzanie źródłami finansowania

Podstawowym założeniem Grupy w zakresie zarządzania źródłami finansowania jest uzyskanie optymalnej struktury pasywów w celu obniżenia kosztu finansowania działalności, zapewnienia ratingu kredytowego na poziomie inwestycyjnym i źródeł finansowania dla działalności operacyjnej i inwestycyjnej Grupy. Realizowane działania w tym zakresie zmierzają także do zapewnienia bezpieczeństwa finansowego Grupy i satysfakcjonującej wartości dla akcjonariuszy. Przy optymalizowaniu struktury pasywów poprzez stosowanie dźwigni finansowej istotne jest utrzymanie bazy kapitałowej na poziomie pozwalającym na budowanie zaufania ze strony inwestorów, kredytodawców oraz rynku. Grupa monitoruje efektywność i stabilność kapitałów przy pomocy wskaźnika zadłużenia oraz wskaźników rentowności kapitału. Celem Grupy jest zwiększanie efektywności kapitału przy jednoczesnym jego utrzymaniu na bezpiecznym poziomie.

27.8. Wartość godziwa

Poniższa tabela zawiera zestawienie wartości godziwych z wartościami księgowymi.

 31.12.201631.12.2015
 Wartość księgowaWartość godziwaWartość księgowaWartość godziwa
Długoterminowe aktywa finansowe dostępne do sprzedaży (udziały i akcje w jednostkach niepowiązanych) 42 482 42 482 23 982 23 982
Długoterminowe aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy 112 112 - -
Instrumenty pochodne 40 267 40 267 844 844
Krótkoterminowe aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności 478 478 479 479
Krótkoterminowe aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy 4 852 4 852 222 011 222 011
Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności 1 435 353 (*) 1 423 461 (*)
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 2 340 217 2 340 217 1 822 094 1 822 094
Środki zgromadzone w ramach Funduszu Likwidacji Kopalń 111 218 111 218 90 872 90 872
Kredyty, pożyczki i dłużne papiery wartościowe 6 724 546 6 778 513 5 976 759 6 020 614
Zobowiązania z tytułu leasingu finansowego 5 138 5 138 2 017 2 017
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązania 985 504 (*) 1 042 611 (*)
Zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy 2 502 2 502 - -

(*) - Wartość księgowa należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałych należności, zobowiązań z tytułu dostaw i usług oraz pozostałych zobowiązań jest zbliżona do ich wartości godziwej.

Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży to udziały i akcje w jednostkach niepowiązanych, w których udział w kapitale jest mniejszy niż 20%. W pozycji prezentowane są udziały w spółce PGE EJ1 Sp. z o.o. w kwocie 26 902 tys. zł., dla których nie istnieje cena rynkowa notowana na aktywnym rynku i których wartość godziwa – ze względu na wstępną fazę działalności spółki – określana jest na podstawie ponoszonego kosztu.

Instrumenty pochodne obejmują wycenę transakcji zabezpieczających ryzyko stóp procentowych (Interest Rate Swap). Wartość godziwa instrumentów pochodnych określana jest poprzez wyliczenie wartości bieżącej netto w oparciu o dwie krzywe dochodowości tj. krzywą do ustalenia czynników dyskonta, oraz krzywą służącą do estymacji przyszłych stawek zmiennych stóp referencyjnych.

Krótkoterminowe aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy to portfel inwestycyjny obsługiwany przez wyspecjalizowaną firmę zajmującą się profesjonalnym zarządzaniem środkami pieniężnymi. Wartość godziwa portfela inwestycyjnego szacowana jest na podstawie notowań rynkowych.

Poniższa tabela przedstawia analizę instrumentów finansowych mierzonych w wartości godziwej, pogrupowanych według trzypoziomowej hierarchii, gdzie:

Poziom 1 - wartość godziwa oparta jest o ceny giełdowe (niekorygowane) oferowane za identyczne aktywa lub zobowiązania na aktywnych rynkach,

Poziom 2 - wartość godziwa ustalana jest na bazie wartości obserwowanych na rynku jednakże nie będących bezpośrednim kwotowaniem rynkowym (np. ustalane są przez odniesienie bezpośrednie lub pośrednie do podobnych instrumentów istniejących na rynku),

Poziom 3 - wartość godziwa ustalana jest na bazie różnych technik wyceny nie opierających się jednakże o jakiekolwiek obserwowalne dane rynkowe.

 31.12.2016
 Poziom 1Poziom 2Poziom 3Razem
Instrumenty pochodne        
Zabezpieczające transakcje swap na stopę procentową - 40 267 - 40 267
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy        
Kontrakty typu forward - 4 964 - 4 964
Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży        
Nienotowane instrumenty kapitałowe - - 580 580
Razem - 45 231 580 45 811
         
Zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy        
Kontrakty typu forward - (2 502) - (2 502)
Razem - (2 502) - (2 502)

           31.12.2015
 Poziom 1Poziom 2Poziom 3Razem
Instrumenty pochodne        
Zabezpieczające transakcje swap na stopę procentową - 844 - 844
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy        
Kontrakty typu forward - 6 523 - 6 523
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu inne niż instrumenty pochodne 215 488 - - 215 488
Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży        
Nienotowane instrumenty kapitałowe - - 580 580
Razem 215 488 7 367 580 223 435